फाइब्रॉइड युटेरस म्हणजे गर्भाशयामध्ये फाइब्रॉइड्स (लेयोमायोमा/मायोमा) नावाच्या सौम्य (बेनाईन) गाठी तयार होणे. या गाठी गर्भाशयाच्या स्नायूंपासून तयार होतात. फाइब्रॉइड्स वेगवेगळ्या आकाराच्या, संख्येच्या आणि वेगवेगळ्या ठिकाणी असू शकतात.
कारणे (Causation)
- हार्मोन्स: इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉन या स्त्री हार्मोन्समुळे फाइब्रॉइड्स वाढतात.
- अनुवांशिकता: कुटुंबात इतर महिलांना फाइब्रॉइड्स असल्यास धोका जास्त.
इतर कारणे:
- लवकर वयात पाळी सुरू होणे
- लठ्ठपणा (obesity)
- कधीही गर्भधारणा न झालेली महिला
- फळे-भाज्या कमी खाणे, मद्यपान, उच्च रक्तदाब
प्रकार:
- इंट्राम्यूरल: गर्भाशयाच्या भिंतीत
- सबम्यूकोसल: गर्भाशयाच्या आतल्या बाजूला
- सबसीरोसल: गर्भाशयाच्या बाहेरच्या बाजूला
- वाढ: फाइब्रॉइड्स इस्ट्रोजेनवर अवलंबून असतात, त्यामुळे वयाच्या वाढत्या काळात जास्त वाढतात.
गुंतागुंती (Complications)
- जास्त किंवा दीर्घकाळ रक्तस्त्राव (रक्ताल्पता होऊ शकते)
- ओटीपोटात वेदना किंवा दडपण
- वारंवार लघवी लागणे (मूत्राशयावर दडपण आल्यास)
- बद्धकोष्ठता
- पाठी किंवा पायात वेदना
- वंध्यत्व किंवा गर्भधारणेत अडचणी:
- गर्भपात, अकाली प्रसूती.
- क्वचित प्रसंगी रक्तस्त्राव किंवा लघवी अडथळा
मेनोपॉजमध्ये किंवा नंतर फाइब्रॉइड्स कमी होतात का?
- होय, मेनोपॉज झाल्यावर फाइब्रॉइड्स सहसा लहान किंवा नष्ट होतात.
- मेनोपॉजनंतर इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉन हार्मोन्सचे प्रमाण खूप कमी होते, त्यामुळे फाइब्रॉइड्स वाढत नाहीत, उलट कमी होतात.
- लक्षणेही कमी होतात किंवा थांबतात.
- नवीन फाइब्रॉइड्स मेनोपॉजनंतर फारच क्वचित निर्माण होतात.
- काही महिलांमध्ये, विशेषतः हार्मोन थेरपी घेतल्यास किंवा लठ्ठपणामुळे, फाइब्रॉइड्स राहू शकतात किंवा थोडे वाढू शकतात.
