फ्रोझन शोल्डर, ज्याला वैद्यकीय भाषेत अ‍ॅडहेसिव्ह कॅप्सुलिटिस म्हणतात, ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये खांद्याच्या सांध्यात कडकपणा आणि वेदना निर्माण होतात, ज्यामुळे खांद्याच्या हालचाली मर्यादित होतात.
कारणे (Causes):
- खांद्याला दुखापत किंवा शस्त्रक्रिया: पूर्वीच्या दुखापती किंवा शस्त्रक्रियेमुळे सांध्यात डाग किंवा चिकटपणा येतो.
- मधुमेह, थायरॉईड विकार, हृदयविकार: या आजारांनी फ्रोझन शोल्डरचा धोका वाढतो.
- दीर्घकाळ हालचालीचा अभाव: हात किंवा खांदा दीर्घकाळ न हलविल्यास (उदा. प्लास्टर, स्ट्रोकनंतर) ही समस्या होऊ शकते.
- वय आणि लिंग: ४० वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या व्यक्तींमध्ये, विशेषतः महिलांमध्ये, हे जास्त आढळते.
लक्षणे (Signs & Symptoms):
- वेदना: सुरुवातीला हलक्या वेदना, नंतर तीव्र वेदना, विशेषतः रात्री वाढतात.
- कडकपणा: खांद्यामध्ये कडकपणा येतो, हालचाली मर्यादित होतात.
- हात वर उचलताना किंवा मागे नेताना त्रास होणे
- दैनंदिन कामे करताना अडचण येणे
- झोपेवर परिणाम: रात्री वेदना वाढल्यामुळे झोपेत अडथळा येतो.
- फ्रोझन शोल्डरचे तीन टप्पे असतात:
- फ्रीजिंग स्टेज: वेदना वाढतात, हालचाली कमी होतात (२-९ महिने).
- फ्रोझन स्टेज: कडकपणा वाढतो, वेदना काहीशी कमी होतात, हालचाली आणखी मर्यादित होतात (४-१२ महिने).
- थॉइंग स्टेज: हळूहळू हालचाली सुधारतात, वेदना कमी होतात (५-२४ महिने).
जटिलता (Complications):
- दीर्घकालीन हालचाली मर्यादित होणे: योग्य उपचार न केल्यास खांद्याची हालचाल कायमची मर्यादित राहू शकते.
- दैनंदिन जीवनावर परिणाम: कपडे घालणे, केस विंचरणे, स्नान करणे अशा साध्या क्रिया करणेही अवघड होते.
- स्नायूंची ताकद कमी होणे: हालचाली कमी झाल्यामुळे स्नायू कमकुवत होऊ शकतात.
- दुखापतीचा धोका वाढणे: संतुलन बिघडल्यामुळे इतर सांध्यांवर ताण येऊ शकतो.
टीप: फ्रोझन शोल्डर ही स्थिती सहसा काही वर्षांत आपोआप बरी होऊ शकते, पण वेळेवर उपचार आणि व्यायाम केल्यास पूर्ण बरे होण्याची शक्यता वाढते.
