
मंडगणड : लोकनेते गोपीनाथजी मुंडे कला, वाणिज्य व विज्ञान महाविद्यालयात रसायनशास्त्र विभागाच्या वतीने नुकतेच ‘प्रयोगशाळा सुरक्षा’ कार्यशाळेचे आयोजन करण्यात आले होते. या कार्यशाळेस मार्गदर्शक म्हणून रसायनशास्त्र विभागप्रमुख डॉ. मुकेश कदम हे उपस्थित होते तर कार्यक्रमाच्या अध्यक्षस्थानी महाविद्यालयाचे प्राचार्य डॉ. राहुल जाधव होते. यावेळी प्रा. संदीप निर्वाण, डॉ. सुरज बुलाखे, प्रा. शरिफ काझी, प्रयोगशाला सहायक श्री. रंजीत म्हाप्रळकर, दत्ताराम भारदे, ग्रंथपाल डॉ. दगडू जगताप आदी मान्यवर उपस्थित होते.
मार्गदर्शक म्हणून बोलताना डॉ. मुकेश कदम यांनी सांगितले की, प्रयोगशाळेची सुरक्षा अनेक कारणांसाठी महत्त्वाची आहे. प्रथम आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, ते व्यक्तींचे रासायनिक बर्न, विषारी प्रदर्शन, आगीचे धोके आणि शारीरिक जखमांपासून संरक्षण करते. दुसरे म्हणजे प्रदूषण आणि प्रक्रियात्मक त्रुटी कमी करून प्रयोगांची अखंडता सुनिश्चित करते. योग्य सुरक्षा कार्यपद्धती एक जबाबदार प्रयोगशाळा संरक्षण संस्कृतीला प्रोत्साहन देते. तसेच नैतिक वैज्ञानिक पद्धती आणि पर्यावरण संरक्षणास प्रोत्साहन देतात. सुरक्षा मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करून संशोधक आणि विद्यार्थी आत्मविश्वास आणि कार्यक्षमतेने प्रयोग करू शकतात. सुरक्षित कामकाजाचे वातावरण राखण्यासाठी प्रयोगशाळा विविध सुरक्षा पद्धती लागू करावी. लॅब सुरक्षा प्रोटोकॉलचे पालन करण्यात अयशस्वी झाल्यास गंभीर परिणाम होऊ शकतात. रासायनिक गळती आणि स्फोटांमुळे दुखापत होऊ शकते किंवा मृत्यू देखील होऊ शकतो. विषारी पदार्थांच्या संपर्कात आल्याने दीर्घकालीन आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात ज्यात श्वसन समस्या आणि त्वचा रोग यांचा समावेश होतो. याव्यतिरिक्त, अयोग्य कचरा विल्हेवाट पर्यावरणास हानी पोहोचवू शकते शैक्षणिक संस्था आणि संशोधन सुविधांना सुरक्षेच्या उल्लंघनामुळे दंड होऊ शकतो.
अशाप्रकारे, प्रयोगशाळेच्या सुरक्षेकडे दुर्लक्ष केल्याने केवळ व्यक्तीच धोक्यात येत नाही तर वैज्ञानिक अखंडता आणि पर्यावरणीय घाटकही धोक्यात येतात. कोणतेही रसायन हाताळण्यापूर्वी, संभाव्य धोके, योग्य हाताळणी आणि आपत्कालीन उपायांबद्दल जागरूक राहण्यासाठी मटेरियल सेफ्टी डेटा शीट्स (MSDS) वाचणे आवश्यक असल्याचे सांगितले. यावेळी महाविद्यालयातील सर्व शिक्षक-शिक्षकेतर कर्मचारी व विद्यार्थी कार्यशाळेत सहभागी झाले होते. शेवटी प्रा. शरिफ काझी यांनी उपस्थितांचे आभार मानले.