पणजी : ग्रामीण मित्र उपक्रमाद्वारे सरकारी सेवा दारी पोहचवणाचा, माहिती तंत्रज्ञान, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि जनसंपर्क विभागाचा एक महत्त्वाचा कार्यक्रम आहे, ज्याचा उद्देश ग्रामीण गोव्यात डिजिटल पाया मजबूत करून डिजिटल सशक्तीकरणाला चालना देणे आहे. १४ ऑगस्ट २०२३ रोजी गोव्याचे माननीय मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्री रोहन खंवटे यांच्या उपस्थितीत दरबार हॉल, राजभवन, दोनापावल येथे कार्यक्रम झाला. 

केंद्रीय बंदर, जलवाहतूक आणि पर्यटन राज्य मंत्री श्रीपाद नाईक, राज्यसभा खासदार सदानंद शेट तानावडे, गोवा सरकारचे मुख्य सचिव डॉ. पुनीत कुमार गोयल, एमडी आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी सीएससी ई – प्रशासन सेवा लिमिटेड संजय कुमार राकेश, माहिती आणि तंत्रज्ञान, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि जनसंपर्क सचिव संजीव आहुजा आणि माहिती आणि तंत्रज्ञान, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि जनसंपर्क संचालक सुनील अन्चीपका हे कार्यक्रमाला उपस्थित होते.

ग्रामीण मित्र हा गोवा सरकारने ग्रामीण डिजिटल सशक्तीकरण आणि सर्वसमावेशक विकासाला चालना देण्यासाठी सुरू केलेला महत्त्वाकांक्षी कार्यक्रम आहे. धोरणात्मक भागीदारी आणि उपक्रमांद्वारे, राज्यभरातील ग्रामीण समुदायांना तंत्रज्ञान, डिजिटल साक्षरता आणि ई - प्रशासन सेवांमध्ये प्रवेश प्रदान करणे हे या कार्यक्रमाचे उद्दिष्ट आहे, ज्यामुळे एकूणच सामाजिक - आर्थिक विकासाला गती मिळेल. 

गोव्याचे मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत म्हणाले, "ग्रामीण मित्र उपक्रमाचा शुभारंभ हा ग्रामीण आणि शहरी गोव्यातील दरी कमी करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. त्यांच्या जीवनात बदल घडवून आणणाऱ्या आणि सामाजिक - आर्थिक विकासाला चालना देणारी माहिती आणि संधी आहे. निवडक सरकारी सेवा त्यांच्या दारात आणून, उपक्रम रहिवाशांचा वेळ आणि संसाधने वाचवतो आणि डिजिटल युगात कोणीही मागे राहणार नाही याची खात्री करतो. ग्रामीण मित्र उपक्रम गोव्यात सार्वजनिक सेवा वितरीत करण्याच्या पद्धतीमध्ये क्रांती घडवून आणण्यासाठी तयार आहे, ग्रामीण समुदायांना तंत्रज्ञान आणि नवकल्पना यांचा फायदा घेण्यासाठी सक्षम करतो. या उपक्रमाद्वारे, गोवा सरकार सर्वसमावेशक विकास आणि नागरिकांच्या सर्वांगीण कल्याणासाठी आपल्या वचनबद्धतेची पुष्टी करते. अत्यावश्यक सेवांमध्ये प्रवेश, ग्रामीण गोव्याची उत्पादकता वाढेल, जीवनाचा दर्जा वाढेल आणि राज्याच्या सर्वांगीण विकासात अधिक सहभाग असेल. हा परिवर्तनकारी उपक्रम नवीन संधी निर्माण करेल, उद्योजकता वाढवेल आणि ग्रामीण समुदायांच्या शाश्वत वाढीस हातभार लावेल. ग्रामीण मित्र उपक्रमाद्वारे ग्रामीण रहिवाशांचे सक्षमीकरण करून, गोवा सरकार सर्वांसाठी अधिक समावेशक आणि समृद्ध समाज निर्माण करण्यासाठी आपले समर्पण दर्शविते.” 

माहिती तंत्रज्ञान मंत्री रोहन खंवटे म्हणाले, "ग्रामीण मित्र उपक्रम हे डिजिटल पहिले राज्य साध्य करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे आणि त्याचे यश सुनिश्चित करण्यासाठी आम्ही आमच्या भागीदारांसोबत जवळून काम करण्यास वचनबद्ध आहोत. हा कार्यक्रम आम्हाला ई – प्रशासन सेवांच्या वितरणास गती देण्यास मदत करेल. ग्रामीण मित्र उपक्रमाची अंमलबजावणी गोवा सरकारची तेथील नागरिकांसाठी सुलभता आणि सुविधा सुधारण्यासाठी बांधिलकी दर्शवते. सरकारी सेवा थेट लोकांच्या दारापर्यंत पोहोचवून, सार्वजनिक सेवा वितरण वाढवणे आणि डिजिटल प्रणालीला प्रोत्साहन देणे हे सरकारचे उद्दिष्ट आहे.

या नाविन्यपूर्ण उपक्रमामुळे व्यक्तींना फक्त समर्पित कॉल सेंटर क्रमांकावर कॉल करून सार्वजनिक सेवांची विनंती करता येते, जे आठवड्याचे सातही दिवस सकाळी ८ वा. ते रात्री ८ वा. पर्यंत चालते. एखाद्या रहिवाशाने कॉल सेंटरद्वारे विशिष्ट सार्वजनिक सेवेसाठी विनंती केल्यावर, एक ग्रामीण मित्र रहिवाशाच्या घरी भेट देईल. ग्रामीण मित्र रहिवाशांना इच्छित सेवेसाठी अर्ज करण्यात मदत करेल आणि आवश्यक असल्यास कोणतेही विहित शुल्क किंवा भौतिक कागदपत्रे गोळा करेल. त्यानंतर ग्रामीण मित्र ही कागदपत्रे संबंधित विभागांकडे जमा करण्यासाठी पुढे जाईल आणि शेवटी सेवा किंवा प्रमाणपत्र रहिवाशांच्या दारापर्यंत पोहोचवेल. ग्रामीण मित्र प्रकल्पाचे कार्यक्षम व्यवस्थापन सुलभ करण्यासाठी, राज्य सरकार एक कॉल सेंटर स्थापन करेल जे सर्व कॉल प्राप्त करेल आणि रेकॉर्ड करेल,  माहिती राखेल आणि आवश्यकतेनुसार इतर आवश्यक सहाय्य सेवा प्रदान करेल. याव्यतिरिक्त, DI डीआयटीई अँड सीच्या देखरेखीखाली राज्य सरकारद्वारे प्रशिक्षित कॉल सेंटर अधिकारी, कॉलला प्रतिसाद देतील आणि सेवा वितरण यंत्रणा स्पष्ट करण्यात मदत करतील. सेवा जागा बुक करणे सुलभ करण्यासाठी ऑनलाइन जागा बुकिंग व्यवस्थापन प्रणालीची रचना आणि विकास करण्यासाठी देखील राज्य सरकार जबाबदार असेल. शिवाय, प्रकल्पाचे सुरळीत कामकाज सुनिश्चित करण्यासाठी विविध भागधारक ग्राहक संबंध व्यवस्थापन प्रणाली लागू करतील.

प्रशिक्षित कर्मचार्‍यांचे महत्त्व ओळखून राज्य सरकार डीआयटीई अँड सीच्या संबंधित विभागांशी समन्वय साधून, ग्रामीण मित्रांसाठी आवश्यक प्रशिक्षण आणि क्षमता निर्माण करेल, जे सामान्य सेवा केंद्र (सीएससी) द्वारे तैनात केले जातील. हे ग्रामीण मित्र अर्जदारांना कार्यक्षमतेने सेवा देण्यासाठी आवश्यक आयटी उपकरणे सुसज्ज असतील.

राज्य सरकारने स्थापन केलेली कार्य वाटप समिती, उत्तर गोवा आणि दक्षिण गोवा जिल्ह्यांतील आणि सर्व तालुक्यांमध्ये नियुक्त ग्रामीण मित्रांमधील कामांच्या भौगोलिक वाटपावर देखरेख करेल. हे वाटप राज्याच्या कानाकोपऱ्यात इष्टतम कव्हरेज आणि सेवा वितरण सुनिश्चित करते.

सामान्य सेवा केंद्रांद्वारे (सीएसी) गोवा ऑनलाइन अंतर्गत तळागाळातील सेवांचे वितरण वाढविण्याच्या प्रयत्नात, महसूल विभागाच्या सेवांच्या तरतूदी सुव्यवस्थित आणि सुधारण्याच्या उद्देशाने सीएसी प्रकल्प सुरुवातीला जून २०१८ मध्ये सुरू करण्यात आला होता. तेव्हापासून, सरकारने १७० हून अधिक राज्य सरकारी सेवा समाविष्ट करण्यासाठी प्रकल्पाचा विस्तार केला आहे, ज्या आता गोवा सरकारच्या ८ सीएससी मध्ये उपलब्ध आहेत.

हा उपक्रम हे सुनिश्चित करेल की दुर्गम किंवा ग्रामीण भागात राहणाऱ्या व्यक्तींना लांबचा प्रवास न करता अत्यावश्यक सरकारी सेवा सोयीस्करपणे मिळू शकतील. ग्रामीण मित्र प्रकल्प सुरू केल्यामुळे, गोवा सरकार सेवा वितरण सुधारण्यासाठी आणि सर्व नागरिकांसाठी सुलभता सुनिश्चित करण्याच्या आपल्या वचनबद्धतेची पुष्टी करते. हा उपक्रम डिजिटल आणि सर्वसमावेशक प्रशासन प्रणालीसाठी सरकारच्या समर्पणाचा पुरावा आहे.

प्रक्षेपणाचा एक भाग म्हणून, ग्रामीण मित्रा अंतर्गत विविध उपक्रम आणि प्रकल्पांचे अनावरण करण्यात आले, जे डिजिटल सक्षमीकरण आणि ग्रामीण गोव्यातील सामाजिक - आर्थिक विकासासाठी सरकारची वचनबद्धता दर्शविते. हे डिजिटल सबलीकरण साध्य करण्यासाठी आणि डिजिटल पाया मजबूत करण्यासाठी इतर राज्यांसाठी अनुकरणीय उदाहरण आहे.